14 Aralık 2023 tarihinde, Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu’nun ilgili temsilcileri tarafından, Avrupa Birliği’nin “Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi” (“Taslak Direktif “, “CSDDD” veya “CS3D“) taslağı üzerinde politik olarak anlaşmaya varıldığı duyuruldu.

Her ne kadar, Avrupa Birliği içince düzenlemelerin yayımlanması öncesinde önemli bir aşama olan Avrupa Birliği kurumları arası politik anlaşma sağlanmış olsa da önümüzdeki günlerde nihai hale getirilmek üzere yoğun bir teknik çalışma yapılacak Taslak Direktif ile ilgili öne çıkan bazı başlıklar şu şekildedir:

Taslak Direktif Neyi Düzenliyor?

Taslak Direktif kapsamında, şirketlerin tedarik zincirlerinde yer alan her türlü aşamada sürdürülebilirliğin sağlanması hedeflenmektedir. Yükümlü şirketlerin insan hakları ve çevrenin korunmasına ilişkin kurumsal bir davranış biçimi geliştirmesi konusunda özen yükümlülükleri bulunduğu düzenlenmektedir. Bu sayede şirketlerin kendi bünyesinde ve tedarik zincirindeki şirketlerde gerçekleşebilecek eylem ve ihlallerde özen yükümlülüğü bulunduğu ve uygun davranılmaması halinde sorumluluklarının doğacağı öngörülmüştür.  

Taslak Direktif Kimleri Kapsamaktadır?

• 500’den fazla çalışanı olan ve dünya çapında yıllık cirosu 150 milyon Euro’dan fazla olan şirketler,
• 250’den fazla çalışanı olan ve dünya çapında yıllık cirosunun 40 milyon Euro’dan fazlasını  yüksek riskli olduğu belirlenen giyim, tarım ve gıda ile maden sektörlerinden elde eden şirketler,

Taslak Direktif’in kapsamına girmektedir.

• Ayrıca, Avrupa Birliği içerisinde yerleşik olmasa da söz konusu ciroyu Avrupa Birliği Sınırları içerisinde elde eden şirketler de Taslak Direktif kapsamında olup, bunların da doğrudan söz konusu düzenlemelere uygun davranma yükümlülüğü öngörülmüştür.

Taslak Direktif Kapsamında Uyulması Gerekli Hususlar Nelerdir?

Şirketlerin hem kendi bünyesinde hem de tedarik zincirlerinde, uygun davranılmasını sağlamakla yükümlü olduğu insan hakları ve iş hayatına yönelik bazı haklar belirlenmiştir. Aynı şekilde çevrenin korunmasına yönelik uyulması gereken düzenlemeler de belirlenmiştir. Bu kapsamda özellikle çalışanların temel hak ve özgürlüklerinden; yaşam ve maddi ve manevi varlığı geliştirme hakkının, çalışma hakkının, çocuk işçiliği ve zorla çalıştırma yasağı gibi temel hakların ihlal edilmemesi gerekmektedir.

Çevresel olarak da civanın kullanımı ile ilgili Minamata Sözleşmesine uyum sağlanmalı, Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stockholm Sözleşmesi’ne uyum sağlanmalı ve Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesine uygun davranılmalıdır. Bunların yanında Taslak Direktif kapsamında diğer temel hak ve özgürlükler ile çevresel hususlar düzenlenmiş olup belirtilen düzenlemelere uyum sağlanması ve bu konularda özen yükümlülüğünün yerine getirilmesi gerekmektedir.

Ayrıca Taslak Direktif’te özel olarak belirlenmiş haklar ve yasaklar dışında kalan, ancak Direktif kapsamında korunan bir hakkın ya da korunan bir menfaatin ihlal edilmesi sonucunu doğuracak başkaca bir işlemin gerçekleştirilmemesi de şirketlerin özen yükümlülüğünün kapsamına girmektedir.

Taslak Direktif ile Getirilen Yükümlülüklerden Öne Çıkanlar Nelerdir?

Bu kapsama giren şirketler için Direktif’te öngörülen bazı yükümlülükler şunlardır:

• Şirket Politika ve Prosedürlerin oluşturulması
• Tedarik Zinciri boyunca risk tespiti gerçekleştirilmesi
• Gerçekleşen ihlallerin etkilerinin ortadan kaldırılması
• Bir Şikayet Prosedürü oluşturulması
• Şirketin uyumunun düzenli olarak denetlenmesi
• Raporlama

Şirketlerin Yükümlülüklerine Aykırı Davranması Halinde Uygulanabilecek Yaptırımların Kapsamı Nedir?

Direktif kapsamında ihlal edilen yükümlülük ile şirketin aykırılığı giderme konusundaki çabası, alınan tedbirler ve tedarik zinciri kapsamında gerçekleştirilen işlemler bir bütün olarak dikkate alınarak, şirketlerin gerçekleştirmiş olduğu yıllık cirolarına orantılı olacak şekilde idari yaptırımlar öngörülmüştür. Bu oranın bir önceki mali yıla ilişkin yıllık cironun en fazla %5’i şeklinde uygulanabileceği kararlaştırılmıştır.

Taslak Direktifin Onaylanması İçin Gereken Aşamalar

Politik olarak anlaşmaya varılan Direktif Taslağının onaylanması için, öncelikle Hukuk İşleri Komitesi tarafından onaylanması ve ardından Avrupa Parlamentosu ile Avrupa Konseyi tarafından onaylanması gerekmektedir.

Taslak Direktif’in 2024 yılında onaylanması halinde, içeriğindeki hükümlerin 2025 yılından itibaren yürürlüğe girmesi ve şirketlerin yükümlülüklerinin başlaması bekleniyor.

Avrupa Birliğinde Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri

Hazırlanan Taslak Direktif, Avrupa Birliği’nin sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda hazırlamış olduğu tek direktif değil. Birlik bünyesinde sürdürülebilirlik ile ilgili olarak hazırlanmış olan; İhbar ve Şikayet Edenlerin Korunması, Ormanların Hukuka Aykırı Olarak Yok Edilmesi Düzenlemesi, Çatışma Mineralleri Düzenlemesi ve Zorla Çalıştırma Yasağına Aykırı Olarak Elde Edilen Ürünlerin Satışının Yasaklanması Direktifi gibi düzenlemeler ile bir bütünlük oluşturacak şekilde ticari hayatta sürdürülebilirliğin sağlanmasına yönelik düzenlemelerin bir parçası olarak öngörülmektedir.

     Bilgilerinize sunarız.

GÜNGÖR HUKUK BÜROSU